آماده سازی کانال در علم درمان ریشه

در هنگام آماده سازی کانال دو هدف دنبال میشود:

1-پاکسازی کانال :

بدین معنی که باید سعی نمود حتی الامکان کلیه محتویات کانال اعم از بافتهای نکروز،مواد آنتی ژنیک، بقایای پالپی و… را حذف نمودو به یک فضای خالی و عاری از هرگونه آلودگی رسید.

رسیدن به این هدف از دو روش زیر امکان پذیر می باشد:

1-پاکسازی مکانیکی (مانند سرم فیزیولوژی دستی و روتاری)

2-شستشودهنده های شیمیایی(مانند سرم فیزیولوژی و هیپوکلریت سدیم)استفاده میشود.

2-شکل دهی کانال:

کانال باید به صورت یک مخروط متقارب پیوسته شکل داده شود .بطوریکه بیشترین قطر در مدخل(orifice) کانال و تنگ ترین قطر در ناحیه تنگه اپیکالی (apical constriction)یا آپکس آناتومیک یا CDJ باشد.

وسایل و مواد مورد نیاز در آماده سازی  کانال

انواع مختلف فایل،گیتس گلیدن(Gates Glidden) شماره های 1،2،3،4 سرنگ شستو(ترجیحاً 10 سی سی)،هیپوکلریت سدیم،RCprep،سوند اندودانتیک،سوند داسی،پنس،File Stand،پنبه،الکل سفید،گاز استریل،

فیلم رادیو گرافی پری اپیکال،خط کش اندو(اندومتر)،Mini Endo Box.

تعیین طول

اولین مرحله در آماده سازی کانال تعیین طول کانال است.این مرحله به اختصارWL (Working Length)نشان داده میشود.

منظور ازWL اندازه گیری فاصله یک نقطه مرجع روی دندان (لبه انسیزال یا نوک کاسپ) دتا تنگه اپیکالی میباشد،یعنی تا نقطه ای که آماده سازی کانال باید ختم شود.

وقتی با کمک یک اندومترWL تعیین گردد،این طول را با تغییر محل رابر استاپ روی فایلها تنظیم میکنیم.

تا سرحدCDJ عمل پاکسازی را انجام دهد و under یا over نشود.

اگر کوتاهتر از طول کارکرد کانال آماده شود ایجاد پله و یا انسداد و متعاباً Transportation میگردد.

اگر بلندتر ازWL یا over  فایلینگ یا آماده سازی کانال انجام شود به علت رد شدن نوک فایل و وود آن به بافتهای پری رادیکولر میتواند:

باعث درد و آبسه شده و همچنین ناحیه تنگه اپیکالی تخریب شود که لازمه  آن  پرکردگی ایده آل میباشد از بین میرود.

باتوجه به اهمیت WL و نقش آن در موفقیت و شکست درمان توصیه میشود تا تعیین طول کارکرد صحیح اقدام به انجام مراحل بعدی کار نشود.

آشنایی با حرکات مختلف برای آماده سازی کانال

در حین آمده سازی کانال میتوان از وسایل دستی(مانند فایل) و وسایل روتاری(مانند گیتس گلیدن و فایلهای روتاری)استفاده کرد.

از حرکات (motion) مختلفی هنگاه کاربرد این وسایل میتوان بهره جست.

حرکت فایلینگ

این حرکت تحت عناوین push and pull و up and down نیز نامیده میشود. منظور از این حرکت،بالا و پایین یا داخل و خارج بردن فایل در داخل کانال میباشد.

این حرکت،به خصوص در کانالهای خمیده ،در حرکت  داخل شونده باعث ایجاد یک پله یا گودال در برخورد نوک فایل با شروع خمیدگی کانال میشود ،در نتیجه از این حرکت فقط در کانالهای مستقیم استفاده میشود .

در صورت وجود خمیدگی در کانالهای مستقیم با نوک غیر برنده میتوان استفاده نمود و قبل از بردن فایل به داخل کانال مطابق با خمیدگی کانال به فایل خمیدگی اولیه داد.

حرکت ریمینگ

در این حرکت منظور چرخاندن فایل به طور کامل در جهت عقربه های ساعت میباشد که باعث نفوذ فایل به داخل کانل میشود.

در این حرکت به علت درگیری تیغه های فایل با دیواره های کانال هرچه بیشتر فایل را بچرخانیم و هرچه فایل بیشتر نفوذ کند.

تیغه های بیشتری درگیر شده و فشار بیشتری به فایل وارد میشود، لذا خطر شکستن فایل در این حرکت زیاد است.

این حرکت امروزه در فایلهای چرخشی نیکل تیتانیوم که با موتورها و هندپیسهای الکتریکی کار میکنن کاربرد دارد.

حرکت Turn and Pull

این حرکت ترکیبی از دو حرکت قبلی است که جهت قرار دادن فایل در داخل کانال فایل را 1/4 دور جهت عقربه های ساعت پیچانده و در حین حرکت داخل شونده مختصری به فایل نیروی اپیکال نیز اعمال می کنیم.

بعد از اتمام این حرکت که فایل داخل کانال واقع شد فایل را به طرف خارج کانال میکشیم.

حرکت watch-winding and pull

منظور از این حرکت چرخاندن فایل30 تا 60 درجه به سمت راست(جهت عقربه های ساعت)و سپس30 تا60 درجه به سمت چپ(خلاف جهت عقربه های ساعت)میباشد.

در حالی که به فایل یک نیروی ملایم اپیکال نیز وارد میشود.این حرکت موجب نفوذ فایل به داخل کانال میشود.

در حرکت چرخشی در جهت عقربه های ساعت تیغه های فایل با عاج درگیر شده و وقتی خلاف جهت عقربه های ساعت میچرخانیم و براده های عاجی از دیواره ها جدا میشوند.

حرکت pull یا کشیدن فایل به سمت خارج علاوه بر اینکه باعث تراش روی سطح دیواره ها میشود از درگیری بیشتر فایل با دیواره ها نیز جلوگیری کرده و خطر شکستن فایل کم میشود.

روش های رایج آماده سازی کانال

1-Step Back  تحت عناوین Serial Technique  یا Telescopic نیز نامیده میشود.

در این روش ابتدا ناحیه یک سوم اپیکال کانال را گشاد کرده سپس با افزایش شماره فایل میزان نفوذ فایل به کانال کمتر میشود و نواحی میانی و کرونالی کانالی میگردد.

2-Crown Down  یا Step Down  که برخلاف روش قبلی که شروع آماده سازی از ناحیه اپیکال با فایلهای شماره پایین میباشد.

در این روش آماده سازی با وسایل شماره بالا از ناحیه مدخل کانال شروع شده و به تدریج با وسایل شماره پایینتر ناحیه اپیکالی آماده میشود.

3-Hybird technique که تحت عناوین Step Down – Step Back  نیز نامیده میشود.

در این روش آماده سازی از ناحیه کرونالی با وسایل بزرگتر میباشد و بعداز گشاد کردن قسمت کرونالی کانال،بقیه آماده سازی از ناحیه آپکس به روش Step Back انجام میشود.

مرجع:انتشارات رویان پژوه