پالس اکسیمتر در مطب دندانپزشکی

پالس اکسیمتر چیست و چگونه کار می کند؟

“پالس‌اکسیمتر” (Pulse Oximeter)، دستگاهی پزشکی است که از نور برای تشخیص سطح اکسیژن خون استفاده میکند؛ برخی پزشکان این دستگاههای کوچک و ارزان را برای کنترل علائم کرونا توصیه میکنند.

این اندازه گیریِ آسان و بدون درد،چگونگی ارسال اکسیژن به قسمتهای دورتر از قلب،مانند دستها و پاها را اندازه گیری میکند.

پالس اکسیمتر یک وسیله کوچک و سبک وزن است.

این ابزار غیر تهاجمی(بدون وجود هیچ گونه سوزنی که داخل بافت بدن فرو رود)به راحتی به نوک انگشت دست یا انگشت شست پا یا لاله گوش متصل میشود.

دو طول موج نور از طریق پالس اکسیمتر برای اندازه گیری میزان ضربان قلب و میزان اکسیژن ارسال میشود.

هنگامی که پالس اکسیمتر به پایان ارزیابی خود میرسد،صفحه نمایش آن،درصد اکسیژن خون و همچنین میزان ضربان قلب را نمایش میدهد.

استفاده از پالس‌اکسیمتر برای تشخیص وضعیت خطرناکی به نام “هیپوکسی خاموش” (افت سطح اکسیژن) توصیه میشود، اما سؤالات در مورد استفاده خانگی از این دستگاه همچنان داغ است.

این موضوع که پالس‌اکسیمتر به شناسایی عفونت کروناویروس کمک میکند،یا استفاده گسترده از آن در مهار انتشار کووید ۱۹ مؤثر است.

هنوز کاملاً مشخص نیست؛بنابراین افرادی که یکی از این دستگاهها را در مطب دارند یا به فکر خرید آنها هستند،باید با عملکرد دقیق،نحوه خوانش نتایج و میزان صحت اطلاعات آنها آشنا شوند.

از پالس اکسیمتر چه زمانی استفاده می شود؟

در موارد زیر از پالس اکسیمتری استفاده میشود:

1-در طی یا بعد از عمل جراحی یا روشهایی که از تسکین دهنده ها استفاده میکنند

2-برای بررسی این موضوع که آیا بیمار به دستگاه ونتیلاتور برای کمک به تنفس نیاز است یا خیر

3-برای مشاهده اینکه داروهای ریه چطور کار میکنند

4-برای بررسی توانایی فرد برای رسیدن به سطوح بالای فعالیت بدنی

5-برای بررسی این که شخص دچار وقفه تنفسی در طول خواب(آپنه خواب)میشود یا خیر

6-برای تشخیص تمام بیماریهایی که بر سطوح اکسیژن خون تأثیر میگذارد،مانند حمله قلبی،نارسایی قلبی،بیماری مزمن انسداد ریوی (COPD)،کم خونی، سرطان ریه، آسم،ذات الریه و …

اشباع اکسیژن خون (SpO2)

میزان SpO2، تخمین مقدار اکسیژن در خون است.

میزان اشباع ۹۵٪ یا بیشتر معمولا به عنوان یک سطح اکسیژن طبیعی محسوب می شود. با این حال، میزان اشباع ۹۲٪ یا کمتر (در سطح دریا) نشان می دهد که خون اکسیژن اشباع کمی دارد. اشباع ناکافی می تواند موجب طیف وسیعی از شرایط نامطلوب سلامتی شود، از جمله درد قفسه سینه، تنگی نفس و افزایش ضربان قلب.

هیپوکسمی چیست؟

هیپوکسمی زمانی اتفاق می افتد که سطح اکسیژن در خون پایین تر از حد طبیعی باشد.

اگر سطح اکسیژن خون خیلی پایین باشد، ممکن است عملکرد اعضای بدن را مختل کند.

وظیفه خون،اکسیژن رسانی به سراسر سلولهای بدن است تا آنها را سالم نگه دارد.

در هیپوکسمی که سطح اکسیژن خون پایین است،میتواند مشکلات خفیف مانند سردرد و تنگی نفس را ایجاد کند.

در موارد شدید،میتواند عملکرد قلب و مغز را مختل کند.

علل هیپوکسمی چیست؟

مشکلات مختلف و زیادی ممکن است در انتقال سطح اکسیژن طبیعی به خون مداخله کنند.

برخی از شایع ترین علل هیپوکسمی عبارتند از:

• مشکلات قلب،از جمله نقصهای قلبی
• مشکلات ریه مانند آسم و برونشیت
• مکانهای ارتفاع بالا،جایی که میزان غلظت اکسیژن در هوا پایین باشد.
• داروهای قوی درد و یا مشکلات دیگری که باعث کند شدن تنفس میشوند.
• اختلال تنفس در طول خواب(آپنه خواب)
• التهاب یا زخم بافت ریه(همانند فیبروز ریوی)

نشانه های این بیماری نیز بسته به شدت بیماری متفاوت است که عبارتند از:

سردرد، تنگی نفس، ضربان قلب سریع، سرفه، خستگی، گیجی، صورتی شدن رنگ پوست، ناخن ها و لب ها.

پالس اکسیمتر چگونه عمل می کند؟

پالس اکسیمتر یک پرتو نور قرمز و مادون قرمز را از یک مویرگ خونی عبور میدهد.

نسبت نور قرمز به مادون قرمزِ ارسال شده میزان اشباع اکسیژن خون را نشان میدهد.

پالس اکسیمتر بر اساس این اصل کار میکند که خون اکسیژنه،رنگ قرمز روشن تری از خون با اکسیژن کمتر دارد که آبی-بنفش میباشد.

ابتدا،اکسیمتر مجموع شدت هر دو رنگ قرمز را اندازه میگیرد،که بیانگر قسمتهای خون با و بدون اکسیژن است.

اکسیمتر،نبض را تشخیص میدهد و سپس شدت رنگ تشخیص داده شده وقتی نبض وجود ندارد را از مجموع کم میکند.

شدت باقی مانده رنگ،فقط نشان دهنده خون قرمز اکسیژنه است.

این مقدار بر روی صفحه نمایش الکترونیکی به عنوان درصد اشباع اکسیژن خون نمایش داده میشود.

لختگی خون در مویرگها یا لاک ناخن یا سرد بودن دست می تواند عاملی باشد تا اعداد نمایش داده شده دقیق نباشند.

انواع مختلف دستگاه اکسیمتری

سه نوع اکسیمتری داریم که بسته به کاربرد و نیاز بیمار میتواند مورد استفاده قرار بگیرد.

پالس اکسیمتر، اکسیمتر دستی و اکسیمتر جنینی. که به ترتیب شرح داده خواهند شد.

پالس اکسیمتر، رایج ترین دستگاهی است که هم پرتابل و قابل استفاده در منزل است.

دارای گیره سوسماری شکل برای قرار گرفتن بر روی انگشت است.

صفحه نمایش بر روی خودِ گیره قرار دارد و ضربان قلب و میزان درصد اشباع اکسیژن خون را نشان میدهد.

اکسیمتر دستی، دستگاهی است که موسسات پزشکی و بیمارستانها از آن استفاده میکنند.

این دستگاهها کمی پیچیده تر از پالس اکسیمترها هستند.

صفحه نمایش به گیره متصل نیست. در عوض یک کابل جهت اتصال گیره به صفحه وجود دارد.

صفحه نمایش مواردی بیش از سطح خون اکسیژنه را نمایش میدهد.

گیره این دستگاه در موارد اضطراری حتی می تواند به انگشتان پا نیز وصل شود.

پالس اکسیمتر جنینی، برای تشخیص اینکه آیا کودک سالم است یا نه،مورد استفاده قرار میگیرد.

اکسیمتر معمولی ممکن است برای یک نوزاد متولد شده به سختی قابل استفاده باشد.

این دستگاه برای نوزادان دارای یک پروب است که بر روی سر نوزاد قرار میگیرد تا از طریق گذر اشعه های نور از جمجمه،میزان اکسیژن را دریافت کند.

این عمل بر روی پای نوزاد نیز قابل انجام است.

در نتیجه امروزه استفاده از این دستگاه به ظاهر کوچک ولی بسیار کاربردی در شرایط شیوع ویروس کرونا در مطب و کلینیکهای  دندانپزشکی ،در کنار دیگر لوازم مراقبتی میتواند احساس امنیت لازم را برای دندانپزشک و بیمار به همراه داشته باشد.