دستورالعملهای مربوط به ارائه خدمات دندانپزشکی در طی همه گیری های COVID-19

از آنجا که شیوع بیماری کروناویروس( COVID-19) در 11 مارس 2020 همه گیر شد.
چندین مرکز مراقبت از دندان در کشورهای مبتلا کاملاً بسته شده اند.

و یا فقط در مورد موارد اضطراری حداقل درمان را ارائه داده اند.
با این حال،در برخی از کشورهای آسیب دیده هنوز معالجه منظم دندانپزشکی را ارائه میدادند.
این تا حدودی میتواند نتیجه عدم وجود پروتکل جهانی یا دستورالعملهای مربوط به ارائه خدمات دندانپزشکی در طی چنین بیماریهایی باشد که همه گیریشان در مدت بسیار کمی اتفاق می افتد.
این عدم رهنمودها از یک سو می تواند شیوع COVID-19 را از طریق مراکز مراقبتهای پزشکی دندانپزشکی افزایش دهد.

از سوی دیگر بیماران را از نیاز به مراقبت فوری دندانپزشکی محروم کند.
علاوه براین،متوقف کردن ارائه خدمات دندانپزشکی در چنین دوره ای باعث میشود که :

بخشهای اورژانس بیمارستانها که قبلاً با بیماری همه گیر مبارزه میکنند،بار این کار را بر دوش بکشند.

شروع همه گیری کرونا ویروس

در یک جلسه مطبوعاتی در تاریخ 11 مارس 2020،مدیر کل سازمان بهداشت جهانی شیوع بیماری همه گیر کروناویروس را اعلام کرد.
COVID-19 ناشی از عفونت شدید سندرم تنفسی حاد کروناویروس است. اولین پرونده COVID-19 در 31 دسامبر 2019 به دفتر کشور WHO در ووهان چین گزارش شد.
از 29 مارس 2020 ، COVID-19 در بیش از 200 کشور،منطقه و سرزمین به رسمیت شناخته شده است.

درمجموع بیش از 575000 مورد تأیید شده و بیش از 26000 مرگ و میر در تاریخ ذکر شده اعلام شد.

این ویروس،مشابه ویروس SARS-CoV و سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS-CoV) است.
تحقیقات نشان داده که ویروسهای حیوانات وحش میتوانند از حیوانات غیرانسانی به انسان سرایت کنند.

در این حالت،خفاشهای نعل اسب چینی محتمل ترین منشاء و پنگولین به عنوان میزبان،واسطه هستند.
محققان تخمین زده اند که دوره نقاحتِ بدون علامت ویروس بین 2 تا 12 روز باشد.

با این حال،در برخی مطالعات این دوره تا 24 روز گزارش شده است.
شایع ترین علائم بیماری کرونا ویروس تب،خستگی،سرفه خشک و تنگی نفس است.

اطلاعات اولیه راجع به این بیماری

در ابتدای شروع همه گیری بيش از 80٪ موارد خفيف بوده و بدون نياز به درمان ويژه بهبود یافته است.
پس از گذشت ماه ها و دریافت اطلاعات دقیق تر از این بیماری دریافتند که در موارد شدید و بحرانی، بیماری حاد تنفسی میتواند منجر به ذات الریه،نارسایی کلیه و مشکلات پوستی،گرفتگی عروق و لخته شدن خون در رگها،عضله درد ماندگارو… شود.
در موارد خفیف، COVID-19 نیازی به مراقبت خاصی ندارند و معمولاً علامتی هم ندارد تنها جداسازی و قرنطینه خانگی کافی است.
باید در نظر داشت که اکسیژن درمانی عمده ترین درمان برای بیماران مبتلا به موارد شدید است.
پس از تحقیقات فراوان ثابت شد که انتقال انسان به انسان عمدتا از طریق قطرات تنفسی مرتبط با بزاق و انتقال مخاط انجام میشود.
پس از گذشت ماه ها هنوز انتقال عمودی (از مادران به نوزاد تازه متولد شده و یا جنین) تأیید نشده است!
علاوه بر این،در ابتدا گفته شد امکان انتقال از طریق سطوح بسیار بالاست.

زیرا ویروس می تواند حداقل در مدت سه ساعت و بر روی سطوح برای روزها زنده و عفونی باقی بماند.

اما در ادامه پس از تحقیقات گسترده تر اعلام شد که درصد وقوع این امکان بسیار کم است .

اما سازمان بهداشت جهانی کماکان معتقد است همچون روزهای ابتدایی رعایت اصول و ضدعفونی سطوح از ملزومات پروتکلهای بهداشتی است.

انتقال covid-19 و درمان دندانپزشکی

با توجه به جدید بودن این بیماری و تعطیلی کلنیکهای دندانپزشکی از ابتدا،هنوز هیچ موردی از انتقال covid-19 در یک دندانپزشکی رسما اعلام نشده است.
با این حال،با توجه به قابلیت انتقال بالای این بیماری و در نظر گرفتن اینکه درمانهای معمول دندانپزشکی هم پرخطرند،در طول این بیماری،تغییرات در روند درمان دندانپزشکی باید در نظر گرفته شود.

(البته متاسفانه هنوز یک دستورالعمل جامع و قاطع اعلام نشده است)

همانطور که میدانیم مهمترین و شایع ترین راه انتقال این ویروس از طریق بزاق است و سلولهای اپیتلیال غده بزاقی به طور بالقوه می توانند توسط SARS-CoV آلوده شده و به منبع اصلی ویروس در بزاق تبدیل شوند.
از آنجا که برخی از ویروسها در بزاق تا مدت 29 روز زنده! میمانند و علاوه بر آلودگی خون و بزاق،اکثر درمانهای سرپایی معمول مقادیر قابل توجهی قطرات و ذرات معلق در هوا را تولید میکنند،رعایت اصول بهداشتی در کلینیکهای دندانپزشکی بسیار هائز اهمیت است.
در نتیجه استفاده از دستگاهها و تجهیزاتی ازقبیل ساکشن هوا،سرنگ های آب و هوا و توربین هوا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

درمان دندانپزشکی در طول همه گیری

علیرغم انتقال گسترده COVID-19 در چین در طی اپیدمی،تقاضا برای درمان فوری دندانپزشکی تنها 38٪ کاهش یافته است.
این نشان می دهد که نیاز عمومی به مراقبتهای فوری دندانپزشکی حتی در طول این همه گیری همیشه ضروری است.

بستن اقدامات دندانپزشکی در طول همه گیری میتواند تعداد افراد مبتلا را کاهش دهد.

درحالیکه رنج افراد نیازمند مراقبت فوری دندان را افزایش میدهد.
این کار همچنین مسئولیت بخشهای اورژانس بیمارستانها را به عهده خواهد داشت.

مواد و روش ها

برای تدوین دستورالعملهای ارائه خدمات دندانپزشکی در طی بیماری،عوامل زیر باید در نظر گرفته شود:
غربالگری دقیق هر بیمار بدون علامت
در نظر گرفتن هر بیمار به عنوان یک حامل COVID-19 بدون علامت بالقوه
با توجه به اينكه بيماران به مدت حداقل 30 روز پس از تاييد بهبودي توسط يك آزمايشگاه به عنوان حاملهاي احتمالي ويروس بهبود يافته اند،
شناسایی فوری بیمار و تمرکز بر مدیریت آن با روشهای حداقل تهاجمی
طبقه‌بندی معالجه دندانپزشکی با توجه به ضرورت درمان مورد نیاز و خطر و فایده آن در ارتباط با هر نوع درمان
شناسایی دندانپزشکی مورد نیاز برای هر بیمار و خطرات و مزایای مرتبط با آن درمان

همه بیماران نیاز به مراقبت از دندان باید با توجه به احتمال ابتلا به COVID-19و یا ناقل طبقه بندی شوند.

غربالگری و طبقه بندی بیماران

اولین مورد مهم غربالگری،بررسی بیماران از نظر علائم کوید19 است.

در این راستا افراد در معرض خطر و یا کسانی که مستمر در جامعه حضور دارند و افرادی که اخیراً مسافرت بوده اند از اولویت بالا برای غربالگری برخوردار هستند.
در مورد موارد تأیید شده فعال و اخیراً بهبود یافته،درمان دندانپزشکی فقط پس از هماهنگی با پزشک اصلی باید در نظر گرفته شود.

تاریخ بیماری و مرحله فعلی باید با دقت ارزیابی شود.
هرگونه درمان مشکوک یا تأیید شده COVID-19 باید در صورت امکان به تعویق بیفتد یا در اتاقهای ایزوله بیمارستان انجام شود.

اگر بیماری خفیف هست و نیاز به بستری نیست،بیماران فعلی covid-19 با ثبات در نظر گرفته میشوند.
موارد جدی و بحرانی به عنوان ناپایدار طبقه بندی میشوند.
در صورتي كه حداقل 30 روز پس از آخرين آزمايش منفي،بيمار بدون علامت باشد،بهبودي تاييد خواهد شد.

طبقه بندی درمان

برای تدوین این رهنمودها،روشهای دندانپزشکی به پنج دسته تقسیم میشوند.
مدیریت اضطراری شرایط تهدیدکننده زندگی.
شرایط فوری که با روشهای حداقل تهاجمی و بدون تولید آئروسل قابل مدیریت است.
شرایط اضطراری که باید با روشهای تهاجمی و / یا تولید ذرات معلق در هوا مدیریت شوند.
روشهای غیر فوری.
روشهای انتخابی

ملاحظات درمانی

تصویربرداری داخل حفره ای باید محدود باشد.

باید از رادیوگرافیهای فوق العاده طبیعی برای کاهش بزاق بیش از حد و رفلکس شکم استفاده شود.

استفاده از دهانشویه 0.23 p پوودیدون ید حداقل 15 ثانیه قبل از عمل می تواند باعث کاهش بار ویروسی در بزاق بیمار شود.

ابزارها و دستگاههای یکبار مصرف باید در هر زمان ممکن برای کاهش خطرات ناشی از عفونت متقابل استفاده شود.
لاستیک رابردم باید هر زمان ممکن استفاده شود.
درمان دندانپزشکی باید تا حد ممکن تهاجمی باشد.
هر زمان ممکن از روشهای تولید ذرات معلق در هوا جلوگیری شود
هرگاه درمان دارویی لازم باشد،باید در موارد مشکوک و تأیید شده با COVID-19 از تجویز ایبوپروفن جلوگیری شود.

در ادامه:

همانطور که قبلاَ گفته شد،تا به امروز،هیچ پروتکل جهانی برای ارائه خدمات دندانپزشکی در مورد COVID-19 فعال یا مشکوک در دسترس نیست.

به دلیل عدم وجود استاندارد،ارائه خدمات دندانپزشکی در چندین کشور مبتلا کاملاً متوقف شده یا به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
علاوه بر افزایش جمعیت رنج دیده،این امر مسئولیت بارگذاری بخشهای فوریتهای پزشکی بیمارستانها را نیز بر عهده خواهد داشت.
این عدم رهنمودها همچنین میتواند شیوع COVID-19  را که از طریق مراکز بهداشتی درمانی دندانپزشکی پخش میشود،افزایش دهد.
رهنمودهای تهیه شده در این مقاله،دستورالعملهای کلی است و تصمیم نهایی همیشه از طریق قضاوت پزشک ارائه میشود.

بعنوان مثال،اگر به دلیل دسته بندی،درمان لازم برای بیمار فراهم نباشد،قضاوت و ارزیابی این پزشک میتواند روشهای جایگزین دیگری برای مدیریت فراهم کند.
در غیر این صورت،درمان باید به تعویق افتد و باید مدیریت دارویی درد و یا عفونت در نظر گرفته شود.
امید است که دستورالعملهای ارائه شده در این مقاله به مدیریت مراقبت های دندانپزشکی در سراسر جهان  بیماری همه گیر COVID-19 کمک کند.

و یک پایه محکم برای توسعه بیشتر دستورالعملهای مراقبتهای بهداشتی فراهم کند.